Leżące
na terenie dzielnicy stare osady i wsie (Służew, Służewiec, Wolica,
Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka, Pyry) mają wielowiekową
przeszłość. Jednak dopiero po 1977 roku zaczęły na ich terenie
powstawać osiedla mieszkaniowe i bloki z tzw. wielkiej płyty.
Wybudowano je na ziemi, która w prehistorii - tak zresztą jak i większa
część lewobrzeżnej Warszawy - była pustką osadniczą.
Na terenie Moczydła i Lasu Kabackiego znaleziono niedawno krzemienne
narzędzia do obróbki skóry sprzed około 6 tys. lat p.n.e. (mezolit).
Potem jednak długo nie było tutaj niczego oprócz lasów i dopiero urna z
okresu kultury łużyckiej (1300 - 400 r.p.n.e.) znaleziona na Służewie
pozwala domyślać się kiedy na terenie współczesnego Ursynowa rozpoczęło
się osadnictwo.
Około 1065 w Służewie benedyktyni z Mogilna koło
Kruszwicy
ulokowali ośrodek misyjny. Przesiedlił ich książę Konrad Mazowiecki,
który oddał Służew swemu rycerzowi Gotardowi jako villa militari, w
zamian za obronę tych ziem przed Prusami, Litwinami i Jadźwingami, a
także jako zapłatę.
W 1238 w Służewie założono parafię
i
Kościół św. Katarzyny,
które istnieją do dziś i są uznawane za najstarsze w całej Warszawie.
Służew leżał wtedy u ujścia Potoku Służewieckiego do Wisły, płynącej u
samych stóp dzisiejszej Skarpy Warszawskiej. W jego pobliżu znajdował
się bród, którym wiódł szlak handlowy z południa Francji do Kijowa. Na
początku XVI wieku przy kościele powstała szkoła parafialna, a z czasem
także sierociniec, dom starców i niewielki szpital.
W XIV wieku do potomków Gotarda -
rodziny
Służewskich herbu
Radwan - należało już 17 miejscowości ulokowanych na terenie
dzisiejszego Ursynowa. Dwa stulecia później, w XVII i XVIII wieku ich
coraz bardziej rozdrobnioną własność stopniowo wykupywali magnaci,
coraz liczniej rezydujący w nowej stolicy Polski - Warszawie. Służew
nabyli ówcześni właściciele Wilanowa - Sobiescy. Niedługo później w
okolicy powstały także majątki Leszczyńskich, Radziwiłów i innych
rodów. Płody rolne zbierane na tym obszarze żywiły mieszkańców
rozwijającej się Warszawy, z lokatorami arystokratycznych rezydencji
włącznie. Ich "rekreacyjnym zapleczem" były wykupywane tutejsze wsie.
Po potopie szwedzkim zaczęto tu
wytwarzać
mocne i bardzo
poszukiwane cegły. Rosła liczba cegielni, a tradycja ich wyrobu
przetrwała aż do połowy XX wieku. W 1898 roku dla obsługi transportowej
lokalnych cegielni założono linię kolejki wąskotorowej biegnącej od
warszawskiej Rogatki Mokotowskiej do Piaseczna i Góry Kalwarii.
"Zaplecze rekreacyjne" magnackich rezydencji przybrało tutaj
postać letnich i wiejskich siedzib, założonych przez Izabelę z
Czartoryskich marszałkową Lubomirską właścicielkę Wilanowa.
Zlokalizowaną na Skarpie bażantarnię Sobieskiego następcy Lubomirskiej
- Potoccy - rozbudowali w stylowy, klasycystyczny pałacyk w Natolinie.
Autorami projektu byli znani architekci: Szymon Bogumił Zug, Chrystian
Piotr Aigner i Henryk Marconi.
W pobliżu kościoła św. Katarzyny w 1817
roku Stanisław Kostka
Potocki wybudował rekreacyjny pałacyk Gucin. Po jego śmierci wdowa po
nim założyła Gucin - Gaj, znany i podziwiany ogród - pomnik, w którym
drzewom towarzyszyły obeliski i kamienie poświęcone słynnym Polakom.
Ogród został zniszczony podczas drugiej wojny światowej.
Ursynów, od którego wzięła miano cała dzisiejsza
dzielnica, powstał w
latach 1775 - 1780. Początkowo nosił nazwę Rozkosz, nadaną dla
upamiętnienia miesiąca miodowego Stanisława Kostki Potockiego i
Aleksandry z Lubomirskich. W 1822 Rozkosz kupił Julian Ursyn
Niemcewicz, który bardzo chciał nazwę folwarku - przez pamięć swego
pobytu w Stanach Zjednoczonych - zmienić na "Amerykę" lub "Waszyngton".
Od tego pomysłu odstąpił pod wpływem przyjaciół, którzy ostrzegali go,
że "nazwisko wolnego kraju wzięte będzie za bunt i sprzysiężenie" przez
zaborcę. Ostatecznie folwarczek został nazwany Ursynowem - od rodowego
przydomku swego właściciela.
Do Ursynowa przybywało wielu znamienitych gości, wśród nich także młody
Juliusz Słowacki. W jednym z listów do matki poeta opisał Niemcewicza,
a także jego dom i ogród "zarosły wielkimi drzewami, bardziej od
dzikiego lasu niż do ogrodu podobny".
Kolejny właściciel Ursynowa - wnuk Zygmunta Krasińskiego Adam -
ofiarował w 1906 roku 120 hektarowy folwark Ursynów, włącznie z
istniejącym do dziś pałacem, Towarzystwu Seminarium dla Nauczycieli
Ludowych. Pół wieku później teren ten objęła Szkoła Główna Gospodarstwa
Wiejskiego.
W roku 1912, powstaje tu Pierwsza Ursynowska
Drużyna
Harcerzy im.
Juliana Ursyna Niemcewicza. Jej drużynowym był harcmistrz Władysław
Olędzki (herbu Rawicz) Harcerz Rzeczypospolitej. W 1929 roku Pierwsza
Ursynowska liczyła 61 harcerzy w 6 zastępach. W 1928 roku dziesiątka
harcerzy z Pierwszej Ursynowskiej Drużyny Harcerzy reprezentowała
Polskę na Międzynarodowym Zlocie Skautów Wodnych w Budapeszcie zajmując
pierwsze miejsce w klasyfikacji ogólnej. Aleksander Kamiński opisał
później ich osiągnięcia w swojej książce pt. Narodziny dzielności
(Warszawa, 1947 r.). Długa tradycja Ursynowskich harcerzy jest
kontynuowana.
W 1934 roku skrajem Ursynowa przeciągnięto
linię
kolejową
Warszawa-Radom, a tuż obok zbudowano międzynarodowe lotnisko Okęcie.
W
1938 roku do Warszawy włączono wsie Służew i Służewiec, gdzie
został
zbudowany nowoczesny hipodrom. Z kolei prezydent Warszawy Stefan
Starzyński wykupił dla stolicy Las Kabacki, wykorzystując na ten cel
fundusze uzyskane z miejskich obligacji. Dziś jest to rezerwat przyrody
nazwany imieniem Starzyńskiego.
W latach II wojny światowej, a przede wszystkim w czasie powstania
warszawskiego, wielu mieszkańców terenów wchodzących w skład
współczesnej gminy Ursynów, walczyło w oddziałach pułku AK "Baszta", a
mogiły powstańców tworzą oddzielną kwaterę na parafialnym cmentarzu w
Pyrach. Pomnik - głaz upamiętniający natarcie batalionu Karpaty pułku
"Baszta" na koszary SS na Służewcu stanął po wojnie przed bramą główną
Torów Wyścigów Konnych.
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL